Dit jaar begonnen de Algemene Politieke Beschouwingen met een knal, het startschot voor een spannende en onvoorspelbare verkiezingscampagne. Met geen coalitie in zicht, ligt het politieke speelveld helemaal open. Elke politieke partij heeft zo zijn eigen visie op hoe de begroting voor 2024 eruit zou moeten zien. Een van de dominante thema’s in deze campagne is bestaanszekerheid, met voorstellen variërend van lagere energiebelastingen tot het bevriezen van de accijnsverhoging op benzine en een verhoging van het minimumloon.
Minister Kaag benadrukte dat het kabinet zich inzet voor herverdeling om kwetsbare huishoudens te ondersteunen, waarbij hogere inkomens grotendeels de rekening betalen. Het begrotingstekort mag niet verder oplopen dan de voorspelde 2,4% door het Centraal Planbureau. Om extra inkomsten te genereren, zal het hoogste tarief van de inkomstenbelasting minder snel worden verhoogd dan gebruikelijk, wat naar verwachting 1,6 miljard euro extra oplevert.
Een opvallende aankondiging op Prinsjesdag was het voorstel van staatssecretaris Van Rij om het tarief voor de vermogensbelasting versneld te verhogen van 32% naar 34%, in plaats van geleidelijk met één procentpunt per jaar. Bovendien zal het heffingsvrije vermogen niet geïndexeerd worden, maar vastgesteld blijven op 57.000 euro. Deze maatregelen moeten tot en met 2026 413 miljoen euro opleveren en dienen als compensatie voor het uitstel van een vermogensbelasting op basis van daadwerkelijk behaalde rendementen van 2026 naar 2027.
Op wereldniveau blijft de schuldengroei gestaag doorgaan. In de eerste helft van 2023 steeg de wereldwijde schuld met maar liefst 10.000 miljard dollar, waardoor het totale schuldniveau een verontrustende 307.100 miljard dollar bereikte. Deze stijging is opmerkelijk gezien het feit dat het tien jaar geleden nog een derde minder was. Deze toenemende schuld is een zorgpunt voor de wereldeconomie.
De economische vooruitzichten voor Nederland in 2024 zijn gemengd. Het begrotingstekort wordt geschat op 2,9% van het bruto binnenlands product (bbp), met uitgaven van ruim 430 miljard euro en inkomsten van ruim 402 miljard euro. Het Centraal Planbureau verwacht een economische groei van 0,7% voor dit jaar en 1,5% voor 2024, maar waarschuwt ook voor aanhoudend hoge inflatie.
Wonen blijft een hot topic op Prinsjesdag, maar door de demissionaire status van het kabinet zijn de maatregelen beperkt. Het woningtekort groeit, terwijl de woningbouwproductie wordt belemmerd door gestegen bouwkosten en hoge rente. Om de betaalbaarheid te verbeteren, overweegt het kabinet een verlaging van de overdrachtsbelasting voor starters. Daarnaast wordt gekeken naar maatregelen om de huren te bevriezen of matigen.
Prinsjesdag 2023 was een belangrijk moment in de Nederlandse politiek, maar met de verkiezingen in het vooruitzicht blijft de politieke situatie onzeker. De voorgestelde fiscale maatregelen richten zich op herverdeling en het beperken van het begrotingstekort, terwijl de economische vooruitzichten gemengd zijn. Wonen en betaalbaarheid blijven belangrijke thema’s, maar de concrete beleidsmaatregelen zullen afhangen van de uitkomst van de verkiezingen en de vorming van een nieuw kabinet.